Immediate dentin sealing (IDS)

Immediate dentin sealing หรือ IDS คือ การผนึกเนื้อฟันทันทีหลังการกรอแต่งฟัน เป็นการปกป้องส่วนของเนื้อฟัน (dentin) หลังการกรอแต่งฟัน โดยฟันดังกล่าวอาจเป็นฟันที่มีหรือไม่มีชีวิตก็ได้ วิธี IDS มีวัตถุประสงค์หลักคือ เป็นการใช้สารยึดติดเคลือบไปบนผิวเนื้อฟัน ในกรณีฟันมีชีวิตจะช่วยลดการเสียวฟัน และยังเชื่อว่าเป็นการลดการเกิด contamination ของผิวเนื้อฟันเมื่อเกิดการสัมผัสวัสดุพิมพ์ปากหรือซีเมนต์ชนิดชั่วคราว ซึ่งเป็นตัวขัดขวางการเชื่อมยึดที่สมบูรณ์ของซีเมนต์ชนิดถาวรกับผิวของเนื้อฟัน ดังนั้นจึงเป็นอีกวิธีที่แนะนำให้ทำในขั้นตอนการบูรณะฟันด้วยครอบฟัน อินเลย์ ออนเลย์

            หลักการทำ IDS

เป็นการใช้หลักการยึดติดของ resin-based bonding agent กับ fresh dentin ทำให้ค่าการยึดติดที่ดีกว่าเนื้อฟันที่สัมผัสกับวัสดุพิมพ์ปากและวัสดุบูรณะชั่วคราว วิธีนี้ทำให้เกิดการ polymerization ที่สมบูรณ์ของ dentin bonding agent ในสภาวะที่ไม่มีแรงภายนอกมากระทำ จึงลดปัญหา shrinkage stress จากวัสดุบูรณะหลังจากซีเมนต์เกิดการ polymerization นอกจากนี้ทันตแพทย์ยังสามารถเลือกใช้ bonding agent ชนิดที่เป็น light-cured ทำให้ลดความกังวลเรื่องวัสดุบูรณะทึบแสงที่จะมาขัดขวางการบ่มตัวอย่างสมบูรณ์ ในการยึดติดระหว่างบอนดิ้งและเนื้อฟันต้องการสภาพแวดล้อมแตกต่างกัน โดยบริเวณเนื้อฟันจะมีความไวต่อเรื่องความชื้น เมื่อมีการกรอแต่งฟันถึงชั้นเนื้อฟัน อาการเสียวฟันระหว่างรักษาด้วยงาน indirect มักเกิดขึ้น เนื่องจากภายหลังการกรอแต่งฟันจะทำให้มีการเผยผึ่งของท่อเนื้อฟัน ทำให้เกิดการกระตุ้นให้เกิดการเสียวฟัน แต่หากมีการทำ IDS ทันทีหลังจากกรอแต่งฟัน ส่วนของท่อเนื้อฟันจะถูกปิดไปทันที จึงลดอาการเสียวฟันที่มักจะเกิดขึ้นภายหลังกรอแต่งฟันได้ และยังเป็นการป้องกันการแทรกซึมของเชื้อแบคทีเรียที่จะรุกล้ำเข้าสู่โพรงประสาทฟันอีกด้วย

            ขั้นตอนการทำ IDS

ทำการกำจัดรอยผุออก กรอแต่งฟันให้ได้ retention และ resistance form ทำการปรับสภาพผิวตามระบบสารยึดติดและทาสารบอนดิ้งตามคำแนะนำผู้ผลิต ทาทุกส่วนของเนื้อฟันยกเว้นบริเวณ finishing line  จากนั้นซับส่วนเกินออก ทำการฉายแสง และเพื่อเป็นการลดการเกิด oxygen-inhibiting layer บนผิวของเนื้อฟันที่ถูกเคลือบด้วยสารยึดติด ให้ใช้ glycerin gel ทาให้ทั่วเพื่อทำหน้าที่เป็น air-blocking จากนั้นฉายแสงซ้ำอีกประมาณ 10 วินาทีในแต่ละด้านและล้างน้ำเพื่อเป็นการกำจัด glycerin gel ส่วนเกินออก ก่อนทำการพิมพ์ฟันหลักใช้ผง pumice ชนิดละเอียดขัดผิวฟัน

            วิธีนี้สามารถทำได้โดยง่ายและช่วยให้เกิดประสิทธิผลที่ดีกับฟันทั้งในแง่ลดการเสียวฟันและในแง่การยึดติด จึงแนะนำให้ทันตแพทย์ทำขั้นตอนนี้หลังการกรอแต่งโพรงฟันทันที

  ทพญ.ปาลิน สัปปินันทน์

ทันตแพทย์ชำนาญการ

โรงพยาบาลบางมูลนาก

                                                                                                                      28 ตุลาคม 2565